Najczęściej Pracownicze Plany Kapitałowe kojarzą się młodym ludziom z oszczędzaniem i dopłatami od państwa, a także „składkami” pracownika jak i pracodawcy. Co jeszcze o PPK wiedzą młodzi Polacy? Odpowiedzi przynosi raport „Oszczędzanie młodych”, przygotowany przez SW Research na zlecenie PFR Portal PPK. 

W badanej grupie 59% młodych osób nie korzysta i nie korzystało w przeszłości z PPK, 28% obecnie z nich korzysta, a 13% korzystało, ale obecnie już nie korzysta. Badani z grupy osób 27-35 lat, w przeciwieństwie do osób z grupy 18-26 lat, kojarzą ze słyszenia nazwę PPK – dowiedzieli się o tym programie w pracy. Ci, którzy zrezygnowali z PPK, byli w stanie wymienić podstawowe cechy PPK. 

Znajomość podstawowych zasad PPK

Najczęściej wskazywanymi cechami PPK są: dobrowolność przystąpienia do programu (54%), prywatna własność środków (40%), dodatkowe środki przy wypłacie emerytury (40%), dopłaty państwa (39%) oraz wypłata środków w trudnej sytuacji finansowej (37%).

Osoby korzystające z PPK, uczestniczące w badaniu ilościowym i jakościowym, wskazują, że głównymi powodami, które przekonały ich do pozostania w programie są: dodatkowe środki przy wypłacie emerytury (30%), wpłaty od pracodawcy (29%), prywatna własność środków (27%), dopłaty państwa (19%) i dziedziczenie środków (17%).

Spośród osób, które nie korzystają w tym momencie z Pracowniczych Planów Kapitałowych, połowa (51%) wie, czym są PPK. Najczęściej wymienianymi spontanicznie cechami PPK są: oszczędzanie/długoterminowe oszczędzanie/oszczędzanie na emeryturę (20%), dopłata od państwa (10%), składki wpłacane przez pracownika i przez pracodawcę (7%), dopłata od pracodawcy (6%) oraz możliwość wypłaty środków w całości lub w części (6%). 

Argumenty za i przeciw

Z narracji badanych, uczestniczących w PPK, wynika, że pozostanie w PPK przynosi im korzyści. Podkreślają możliwości, jakie daje ten program.

Według nich argumenty za uczestnictwem w PPK to między innymi:

• dodatkowe środki do wykorzystania na emeryturze;
• dopłaty pracodawcy i państwa, co przekłada się na wyższy zysk;
• forma oszczędzania pieniędzy, gdzie wszystko się dzieje samoistnie, bez naszej ingerencji;
• atrakcyjna stopa zwrotu z funduszu;
• prywatność środków – zgromadzone na indywidualnym koncie.

Minusy programu, które wymieniają badani korzystający z PPK, to niższa pensja ze względu na wpłatę na PPK, brak możliwości odkładania w PPK w przypadku ustania zatrudnienia oraz konieczność zwrotu wypłaconych środków na wkład własny w ciągu 15 lat. Cechy te nie powodują jednak chęci rezygnacji z udziału w programie.

Nieco inne argumenty podają badani, nieuczestniczący w PPK. Co ciekawe, często na pierwszy plan wysuwa się niechęć i negatywne nastawienie pracodawców do uczestnictwa jego pracowników w PPK oraz idący za tym brak wystarczającej informacji ze strony pracodawcy. Brak zaufania do programów państwowych (38%), chęć oszczędzania na emeryturę we własnym zakresie (29%), brak zaufania do instytucji finansowych zarządzających PPK (25%), niechęć dostawania niższej pensji na rękę (24%), brak rozmyślań o emeryturze (21%) to główne powody, dla których młodzi nie chcą korzystać z PPK. 

Z kolei badani, którzy nie byli dotychczas wystarczająco poinformowani przez swoich pracodawców o programie, a także zniechęcani przez znajomych i pracodawców, po przedstawieniu zasad programu komunikują, że chętnie zapoznają się ze szczegółowymi informacjami zawartymi w serwisie mojeppk.pl i nie wykluczają uczestnictwa w PPK. Przemawiają do nich dodatkowe wpłaty od państwa i pracodawcy, pewność, że są to prywatne środki, zarządzanie środkami przez instytucje, fakt, że dzieje się to samoistnie oraz fakt, że w każdej chwili można te środki wypłacić i są one dziedziczone. 

Badani, którzy obecnie nie zarabiają tyle, ile by chcieli oraz Ci, którzy chcą w najbliższym czasie zainwestować pieniądze np. w kupno nieruchomości komunikują, że gdy będą mogli sobie pozwolić na potrącenia z wypłaty, zainteresują się programem PPK.

Co mogłoby zachęcić młodych do PPK

Głównymi rzeczami, które mogłyby zachęcić niekorzystających obecnie z PPK są w pierwszej kolejności: zwiększenie wysokości zarobków (37%), wyższe dopłaty ze strony państwa (32%), mniejsza inflacja (32%), zwiększenie zaufania do instytucji państwowych (29%) oraz ulgi podatkowe od wpłat na PPK (22%). 

To, co najbardziej przekonuje do korzystania z PPK, to przede wszystkim dodatkowe środki przy wypłacie emerytury, wpłaty od pracodawcy, a także prywatna własność środków w PPK. Badani uczestniczący w części jakościowej badania zwracają jeszcze uwagę na atrakcyjną stopę zwrotu i fakt, że oszczędzanie w PPK jest bardzo proste i wygodne – dzieje się to samoistnie z miesiąca na miesiąc.

Biorąc pod uwagę komunikaty padające w badaniu jakościowym, młodzi ludzi nie mają wystarczających informacji na temat PPK zarówno od swoich pracodawców, ale też od znajomych/rodziny, na których zdaniu polegają. Wielu osobom PPK nadal kojarzy się mylnie z OFE, szczególnie starsi postrzegają PPK w ten sposób i zniechęcają młodych do uczestnictwa w PPK. Ważny wpływ na uczestnictwo w PPK ma postawa pracodawcy i rzetelna akcja informacyjna w miejscu pracy. 

Młodzi a autozapis

Badani mają podzielone zdania odnośnie autozapisu do PPK. Jedni, w szczególności osoby, które zrezygnowały lub jeszcze nie miały okazji korzystać z PPK, autozapis traktują jako przymus i ograniczenie wolności wyboru. Z kolei pozostali uważają, że autozapis jest dobrą formą zapisu do PPK, ponieważ według nich czasem można zapomnieć lub nie dowiedzieć się, że ma się taką możliwość, dzięki której będą mieli korzyści. Co więcej dzięki temu, że funkcjonuje autozapis do PPK, pracodawcy, którzy niechętnie są nastawieni do tego programu, muszą poinformować pracowników o PPK.

„Dane statystyczne i predykcje ZUS dotyczące przyszłych emerytów i świadczeń emerytalnych są równocześnie pozytywne i negatywne. Optymistyczne − gdyż z roku na rok żyjemy dłużej, a niezadowalające z powodów finansowych. Szacunkowa wartość średniej emerytury dla osób, które zakończą aktywność zawodową w 2040 czy 2050 roku, nie wygląda zachęcająco. Osoby, które właśnie wkroczyły na rynek pracy, muszą się liczyć z tym, że jeśli będą chciały zakończyć aktywność zawodową zgodnie z wiekiem ustawowym, otrzymają średnio ok. 30% ostatniego wynagrodzenia” – wyjaśnia Robert Zapotoczny, prezes PFR Portal PPK. 

Im szybciej młodzi ludzie zaczną oszczędzać, tym więcej środków zgromadzą na czas po zakończeniu aktywności zawodowej. Warto zatem, by młodzi ludzie dokładnie poznali zasady Pracowniczych Planów Kapitałowych i korzyści, wynikające z uczestniczenia w programie. Pomóc w tym mogą bezpłatne webinaria, które można znaleźć tutaj. Podczas krótkiego szkolenia eksperci PFR Portal PPK przedstawiają w prosty sposób wszystkie założenia programu oraz odpowiadają na pytania uczestników.

Badanie „Oszczędzanie młodych” zostało zrealizowane na przełomie 2021 i 2022 roku przez SW Research na zlecenie PFR Portal PPK i obejmowało dwie części: badanie ilościowe na próbie 815 osób w wieku 18-35 (grudzień 2021 roku) oraz serię wywiadów indywidualnych i grup focusowych zrealizowanych w lutym 2022 roku. Z pełnym raportem z badania można zapoznać się tutaj lub poniżej. 

• Pobierz bezpłatnie raport: "Oszczędzanie młodych". SW Research, 12.2021-02.2022 r.

Autor: Marta Damm-Świerkocka