Pracownicze Plany Kapitałowe to dobrowolny system długoterminowego oszczędzania, w którym gromadzone są prywatne oszczędności. Możliwość przystąpienia do niego musi zostać zapewniona przez każdego pracodawcę (poza wyjątkami określonymi w art. 13 ust. 1 oraz art. 133 ust. 1 ustawy o PPK) zatrudniającego co najmniej jednego pracownika, który podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.
Dla każdego pracownika zostanie utworzony indywidualny rachunek PPK. Obowiązek ten spoczywa na pracodawcy, działającego we współpracy z wybraną instytucją finansową. Co miesiąc na rachunek ten będą trafiać wpłaty pracownika i pracodawcy. Państwo zaś przekaże jednorazową wpłatę powitalną i dopłaty roczne.
Pracownik może w dowolnym momencie zrezygnować z udziału w programie. Oszczędności zebrane na rachunkach PPK będą stanowiły w pełni prywatny i dziedziczony kapitał finansowy pracownika.
Zmiany wynikające z ustawy o Pracowniczych Planach Kapitałowych będą wprowadzane etapami. Pracodawcy w Polsce – zgodnie z obowiązującymi ich terminami – będą zobowiązani do podpisania w imieniu pracowników umowy o prowadzenie PPK z wybraną instytucją finansową. Aby rozpocząć oszczędzanie, pracownik nie musi wykonywać żadnych czynności. Do programu zostanie automatycznie zapisana każda osoba zatrudniona, która ukończyła 18 lat, a nie ukończyła 55. roku życia i nie zgłosiła rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK.
Oszczędności pracownika budowane w ramach PPK będą pochodzić z trzech źródeł: od pracownika, pracodawcy oraz od państwa.
Wpłaty podstawowe pracownika, który przystąpi do programu, będą obliczane i pobierane przez pracodawcę w momencie wypłaty wynagrodzenia. Pracownik będzie co miesiąc przeznaczał na swój rachunek PPK środki w wysokości 2% swojego wynagrodzenia brutto. W przypadku osób osiągających najniższe dochody ta wpłata podstawowa może jednak być mniejsza. Dotyczy to pracowników, których łączne wynagrodzenie osiągane z różnych źródeł w danym miesiącu nie przekracza kwoty odpowiadającej 120% aktualnego minimalnego wynagrodzenia. Wpłata podstawowa dla takich osób może wynosić od 2 do 0,5% wynagrodzenia brutto.
Rachunek PPK pracownika będzie również zasilany przez wpłaty pracodawcy. Ma on obowiązek przeznaczyć na nie co miesiąc 1,5% wynagrodzenia brutto pracownika. Pracodawca nie może sam z tego zrezygnować – dokonywanie wpłat będzie jego obowiązkiem ustawowym. Nie wolno mu też potrącać tej kwoty z wynagrodzenia pracownika.
Zarówno pracownik, jak i pracodawca mogą zdecydować o odkładaniu na rachunku PPK wyższych środków. Są to wpłaty dodatkowe, które wraz z wpłatami podstawowymi mogą zasilać rachunek PPK do maksymalnej wysokości 8% wynagrodzenia brutto miesięcznie.
Ponadto oszczędzający, po spełnieniu warunków określonych w ustawie, otrzymają środki także z trzeciego źródła – od państwa. Raz w roku otrzymają dopłatę roczną w wysokości 240 zł, a ponadto mogą liczyć na jednorazową wpłatę powitalną w wysokości 250 zł.
Wpłaty zasilające rachunki uczestników PPK
| Wpłaty do PPK | Wpłata podstawowa (obowiązkowa) | Wpłata dodatkowa (dobrowolna) | Maksymalna wpłata |
|---|---|---|---|
| Finansowane przez pracownika |
|
do 2,0% wynagrodzenia brutto | 4,0% wynagrodzenia brutto |
| Finansowane przez pracodawcę* | 1,5% wynagrodzenia brutto | do 2,5% wynagrodzenia brutto | 4,0% wynagrodzenia brutto |
| Łączna maksymalna wpłata pracownika i pracodawcy | 8,0% wynagrodzenia brutto | ||
| Dopłaty od państwa |
|
||
* Wpłaty finansowane przez podmiot zatrudniający nie są wliczane do wynagrodzenia stanowiącego podstawę ustalenia wysokości obowiązkowych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Gromadzone na rachunkach PPK środki będą dodatkowo pomnażane. Wybrane instytucje finansowe będą bowiem inwestować je w fundusze inwestycyjne, które różnicują poziom ryzyka w zależności od wieku uczestnika – są to tzw. fundusze zdefiniowanej daty.
Każdy uczestnik zostanie automatycznie przypisany do określonego funduszu zdefiniowanej daty w zależności od swojej daty urodzenia. Z tym jednym funduszem inwestuje on przez cały okres gromadzenia środków. Jednak w miarę zbliżania się uczestnika do 60. roku życia fundusz automatycznie zmienia politykę inwestycyjną – w taki sposób, aby zapewniała właściwy poziom bezpieczeństwa powierzonych mu środków.
Aby dana instytucja została dopuszczona do udziału w systemie – tj. do zarządzania środkami odkładanymi na rachunku PPK – musi spełnić szereg restrykcyjnych, określonych ustawowo warunków. Ma to na celu zapewnienie bezpieczeństwa gromadzonych przez pracowników oszczędności. Instytucja taka musi spełniać poniższe warunki:
- posiadać co najmniej 3 lata doświadczenia w zakresie zarządzania funduszami inwestycyjnymi typu otwartego, funduszami emerytalnymi lub otwartymi funduszami emerytalnymi, a w przypadku zakładów ubezpieczeń – co najmniej 3 lata doświadczenia w oferowaniu ubezpieczeń z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym;
- posiadać kapitał własny, a w przypadku zakładów ubezpieczeń – dopuszczone środki własne, w wysokości co najmniej 25 mln zł, w tym co najmniej 10 mln zł w środkach płynnych;
- zarządzać odpowiednią liczbą funduszy lub subfunduszy zdefiniowanej daty.
Uczestnictwo w systemie PPK jest w pełni dobrowolne. Pracownik będzie więc mógł w dowolnym momencie zrezygnować z uczestnictwa w systemie i przekazywania wpłat do PPK. Może tego dokonać poprzez podpisanie odpowiedniego oświadczenia o rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK.
Ponieważ rachunki PPK mają charakter prywatny, uczestnik będzie też mógł w dowolnym momencie wypłacić z nich pieniądze – także przed ukończeniem 60. roku życia. W wyniku złożenia wniosku o zwrot środków pracownik otrzyma zgromadzone przez siebie oszczędności, pomniejszone o:
- podatek od zysków kapitałowych;
- 30% wartości wpłat pracodawcy, ponieważ były one zwolnione ze składek na ubezpieczenia społeczne – pobrane 30% zapisane zostanie pracownikowi jako jego składka na ubezpieczenie emerytalne;
- dopłaty ze strony państwa.
Każdy pracownik będzie oczywiście miał wybór, czy pozostać w systemie PPK, czy zrezygnować z oszczędzania w nim. Jednak gromadzenie w nim oszczędności do 60. roku życia będzie niezwykle korzystne pod względem wysokości wpłat uzyskiwanych od pracodawcy oraz preferencji podatkowych.
W ustawie wyróżniono także dwie szczególne sytuacje życiowe, które wpływają na zasady wcześniejszej wypłaty środków z rachunku PPK. W trakcie gromadzenia oszczędności uczestnik programu będzie miał możliwość:
- wypłaty środków w celu pokrycia wkładu własnego w sytuacji zaciągnięcia kredytu na zakup mieszkania lub budowę domu – o ile pracownik nie ukończył 45 lat (do 100 % środków, z obowiązkiem zwrotu);
- wypłaty środków w sytuacji poważnej choroby uczestnika PPK, jego małżonka lub dziecka (do 25% środków, bez obowiązku zwrotu).
Jeśli pracownik nie zdecyduje się wcześniej zrezygnować z oszczędzania w programie PPK, będzie mógł wypłacić zgromadzone oszczędności z chwilą ukończenia 60 lat. W domyślnym wariancie – najkorzystniejszym podatkowo – otrzyma wówczas:
- jednorazową wypłatę, wynoszącą 25% zgromadzonych środków;
- pozostałe 75% oszczędności wypłacane w minimum 120 miesięcznych ratach.
Zmniejszenie liczby rat, w których wypłacane będą pozostałe środki – w tym wypłata całej kwoty jednorazowo (1 rata) – będzie się wiązać z koniecznością zapłaty podatku.
