Dużo się mówi o Zetkach w kontekście rynku pracy. Pokolenie Zet, czyli osoby urodzone między 1995 a 2012 rokiem, rozpoczęło już swoje kariery zawodowe. Postanowiliśmy wraz z prof. Katarzyną Sekścińską zbadać, jak w ich przypadku wygląda oszczędzanie, a w szczególności, jak planują zabezpieczyć się na emeryturę.

Jak młodzi dorośli postrzegają emeryturę?

Jakie skojarzenia mają młodzi ludzie odnośnie do emerytury? 52% wyobraża sobie okres późnej dorosłości i starości jako coś nieprzyjemnego. 42% kiedy myśli o sobie na emeryturze, widzi nieszczęśliwego człowieka. 38% nie ma żadnej wizji, jak będzie wówczas wyglądało ich życie. Jeśli dodamy do tego, że 32% postrzega siebie kiedyś jako zupełnie inną osobę, niż jest teraz, nic dziwnego, że temat emerytur jest spychany na dalszy plan. Kto z nas chciałby myśleć o nieprzyjemnych rzeczach? A dodatkowo, jeśli ja na emeryturze to de facto ktoś dla mnie obcy, czemu miałbym rezygnować z bieżących przyjemności na rzecz tej osoby z przyszłości? 

Przecież emerytura z ZUS nam wystarczy!

Z drugiej strony, młodzi dorośli mają zwyczaj przeceniania wysokości przyszłej emerytury. Mimo zatrzęsienia artykułów, jak niska będzie dla nich stopa zastąpienia, są pełni optymizmu. Aż 83% uważa, że emerytura będzie wyższa, niż aktualne prognozy ZUS. 31% myśli, że ich emerytura będzie równa lub wyższa niż ostatnie wynagrodzenie. Rosną także oczekiwania. 50% wskazuje, że potrzebuje na emeryturze świadczenia w wysokości ostatniej pensji, 25% chce 1,2 wynagrodzenia, a 9% nawet 50% więcej. Naprawdę, chciałabym podchodzić do życia z takim optymizmem!

W takim razie – na co oszczędzają?

To nie tak, że młodzi dorośli nie potrafią oszczędzać. Potrafią. Mało efektywnie, bo wciąż najpopularniejsze sposoby to gotówka i rachunki bankowe, bieżące lub oszczędnościowe. A na co oszczędzają? Przede wszystkim na tzw. czarną godzinęii. Ci młodsi dodatkowo na przyjemności, na wakacje, na samochód, na mieszkanie. Starsi podobnie, choć zmieniają się priorytety – mieszkanie jest tu zdecydowanie wyżej. Gdzie tu miejsce na oszczędności emerytalne, gdy jest tyle potrzeb i pokus? Tego, kto powiedział „żyj tak, jakby nie było jutra”, powinno się zakuć w dyby. Ale żeby nie było tak ponuro – postrzeganie oszczędności emerytalnych zmienia się wraz z wiekiem. O ile jedynie 9% osób w wieku 18-24 lata oszczędza na emeryturę, wśród osób w wieku 25-34 lata robi to już 29%. Już albo… zaledwie. Zapewne ma na to wpływ również rodzaj zatrudnienia. Studenci do 26 roku życia często są zatrudniani na umowy zlecenia i korzystają z możliwości zwolnienia z ZUS, co wyklucza im np. z możliwość oszczędzania w Pracowniczych Planach Kapitałowych.  

To kiedy powinniśmy odkładać na emeryturę?

Skoro zabezpieczenie emerytalne nie jest dla nas priorytetem i jest abstrakcyjne, kiedy według młodych dorosłych powinniśmy jednak zapoznać się z tematem i zacząć oszczędzać? Dwudziestolatkowie wskazują przeciętnie 35 rok życia, jednak co piąta kobieta i co czwarty mężczyzna w tej grupie nie zamierza ani dziś ani później zabezpieczać swojej finansowej przyszłości. Bardziej zapobiegawczy są czterdziestolatkowie – oni oszczędzanie na emeryturę zaczęliby w 32 roku życia. Nadal jednak 27% z nich nie zamierza zająć się tym tematem. Przekonanie, że nie warto odkładać, bo mogą nie dożyć emerytury, jest powszechne. O dziwo, w tym temacie są skrajnymi pesymistami i umykają im statystyki wzrostu średniej długość życia.  

„Wypada oszczędzać” czy oszczędzamy na marzenia?

Jeśli już jednak zdecydowali się oszczędzać z myślą o emeryturze, jakie pobudki nimi kierują? Oszczędzanie na emeryturę jest ważne dla 79% czterdziestolatków i 65% dwudziestolatków. Większość z nich odkłada dla świętego spokoju. Dosłownie. Nie chcą analizować tematu, ale odkładają, żeby nikt nie mówił, że nic nie zrobili. Chcą pozytywnie o sobie myśleć, jako o tych zapobiegliwych, którzy skorzystali z dostępnych możliwości. Rzadko padają tu słowa o poduszce i niezależności finansowej, życiu pełnią życia, spełnianiu marzeń czy realizacji pasji. Nic dziwnego, skoro aż 62% badanych wskazuje, że nie ma hobby, które chciałoby rozwijać na emeryturze. Jeśli dodamy do tego, że ten ktoś kiedyś, to nie ja, a w związku z tym nie łączymy kropek, zachęcanie do oszczędzania długoterminowego to syzyfowa praca. 

Jak na tym tle wypada PPK?

Pracownicze Plany Kapitałowe na tym tle wypadają zdecydowanie najlepiej. 92% deklaruje co najmniej podstawową wiedzę o programie. Badani mają prawie dwukrotnie większą wiedzę rzeczywistą na temat PPK niż pozostałych produktów III filaru. Jest to najchętniej wybierany program oszczędnościowy przez osoby młode – należy do niego 27% badanych mężczyzn i 23% kobiet. Blisko dwa razy więcej niż we wszystkich pozostałych programach razem wziętych (IKE, IKZE, PPE).  

Dlaczego wybierają PPK? Przede wszystkim z powodu dobrowolności udziału, stałego dostępu do środków i gwarancji ich prywatności. 27% wskazało, że zachęciła ich opłacalność programu, a 25% zachęcił pracodawca (brawo!). 10% skusiły zyski innych, tyle samo opinie ekspertów, aż 17% opinie rodziny i znajomych. Ta grupa jest bardzo ważna, bo aż 50% badanych wskazało, że jest dla nich głównym źródłem informacji.  

Jeśli chodzi o bariery wejścia, a zatem powody, dla których nie przystępują do PPK, wciąż na czele jest zagwarantowanie, że nikt nie zabierze tych pieniędzy i będą bezpieczne. Aż 60% obawia się utraty środków. Wysoko plasuje się także wzrost zaufania do rządzących oraz polepszenie swojej sytuacji materialnej. To ostatnie wynika z mylnego przekonania, że aby oszczędzać na cele emerytalne, trzeba odkładać w wieku 30 lat co najmniej 800 zł miesięcznie. 

PPK wygrywa dzięki prostym zasadom, poczuciu bezpieczeństwa oraz dopłatom pracodawcy i państwa. Ważna jest prywatność środków i stały do nich dostęp, a także pozytywna opinia uczestników programu. To dziś ich naturalny start w budowaniu finansowej przyszłości. 

Jak zatem przekonać młodych do oszczędzania? 

Po pierwsze – edukacja, edukacja i jeszcze raz edukacja. Nie tylko na temat zasad programów długoterminowego oszczędzania, trzeba zrobić kilka kroków wstecz. Mechanizm procentu składanego, podatek Belki, gwarancje prywatności środków III filaru, możliwości inwestowania pieniędzy w ramach programów – to wszystko będzie miało wpływ na lepsze zrozumienie celowości regularnego odkładania nawet niewielkich kwot.

Po drugie – straszenie niską stopą zastąpienia już nie działa. Owszem, należy uświadamiać młodych dorosłych, że nie mogą liczyć na emerytury w wysokości takiej, jak ich rodzice czy dziadkowie. Ale trzeba im także pokazać to, co mogą osiągnąć dzięki oszczędnościom. Wolność finansową, niezależność, styl życia, do jakiego przywykli, poczucie kontroli nad finansami, brak zmartwień o własną przyszłość.

Jeśli oszczędzanie na emeryturę stanie się celowe, a nie „przy okazji” lub „dla świętego spokoju”, łatwiej będzie też wytrwać w regularnym odkładaniu środków. Odpowiedź na pytanie, na co w zasadzie odkładają i co jest celem długoterminowego gromadzenia środków jest kluczem do wyrobienia prawidłowych nawyków oszczędnościowych. Pora zamienić hasło „oszczędzania na emeryturę” na „inwestowanie w swoje lepsze życie”. 

Marta Damm-Świerkocka
04.12.2025 r.